We verdienden de bombardementen!

Het verhaal van twee lesbische Oekraïense vluchtelingen in Amsterdam

Oekraïense vluchtelingen uit de lhbti+ gemeenschap hebben het dubbel moeilijk, dat weten we maar al te goed. Twee van hen, Alona en Lusia vonden in Amsterdam een hartelijk welkom én tijdelijk onderdak. Ze zijn er ontzettend dankbaar voor, maar willen graag een meer permanent onderkomen.

Ik sprak met Alona, die in 2016 vanuit Cherson naar Сharkov verhuisde. Daar ontmoette ze een jaar later Lusia, die niet openlijk uit de kast kon komen, omdat zij lerares was. Alona en Lusia werden verliefd en zijn sindsdien onafscheidelijk.

We vertelden dat we nichtjes zijn
"Charkov is een geweldige Europese stad, maar wel een homofobe. Er zijn geen veilige openbare ontmoetingsplaatsen voor lhbti+’ers. De stad had vroeger een besloten lhbt-club, maar die is onder druk van het conservatieve stadsbestuur gesloten. We gingen samenwonen met onze katten Sherihan en Bagira. Op m’n 44^e behaalde ik een master in wiskunde. Mijn droom was om lerares te worden, maar wat bleek: voor ‘mensen zoals ik’ is er geen plaats op een school met kinderen. Tegen de buren zeiden we dat we nichtjes waren en als er bezoek kwam verborgen we onze foto’s. Ik ging werken bij Ukrtelecom als salesmanager en Lusia gaf op een school sportles aan 9- tot 17-jarigen. Ze was ook hockeycoach in Charkov en werd met hockeyteam Azalea jarenlang kampioen."

Bedreigingen via internet
“De toekomst lag open. We volgden cursussen, maakten uitstapjes en sportten samen. Tegelijkertijd hadden we ook voldoende ruimte om onze eigen vriendschappen te onderhouden. Ik deed vrijwilligerswerk op het gebied van mensenrechten omdat ik het juridische systeem ken. In 2017 presenteerde ik mijn onderzoek naar de ervaringen van Oekraïense jongvolwassenen die in een gezin met homoseksuele ouders opgegroeid waren: Social and Legal Status of LGBT Families with Children in Ukraine. In 2019 gaf ik hierover een lezing tijdens de Second European Lesbian Conference in Kiev en werd ik op de radio geïnterviewd. Daarna ontving ik talloze bedreigingen via internet.”

Een impopulair onderwerp
“Na mijn verhuizing naar Charkov trad ik al op als onafhankelijke activist en kon ik mijn eigen projecten uitvoeren. Bijvoorbeeld ‘preventie van huiselijk geweld in lesbische gezinnen’ - een impopulair onderwerp in het activistische milieu. Ik begeleidde de gezinnen en verwees hen, indien nodig, naar de juiste professionals. Gaf lezingen en overlegde met de politie, maar die namen het vaak niet serieus. Vorig jaar heb ik richtlijnen voor de politie ontwikkeld over hoe om te gaan met dit soort problematiek, maar door de oorlog zijn die nog niet geïmplementeerd.

Ik werkte als trainer op een speciale school voor jonge lesbiennes uit kleine steden, met steun van het lhbti+ centrum Nash Svit. Ik beheer de grootste Oekraïense Facebookgroep ‘Stop Homofobie en Transfobie!’, met ongeveer 2500 deelnemers. Momenteel ben ik, samen met Nash Svit, betrokken bij het toezicht op schendingen van de rechten van lhbti+’ers in Oekraïne.”

Dreig-sms’jes
“Vanaf 2014 kwamen er meer Oekraïense militairen in de stad. Iedereen die er anders uitzag of zich anders gedroeg was een doelwit. Ook rechtse groeperingen en georganiseerde hooligans voerden herhaaldelijk aanvallen - o.a. met een traangasgranaat – uit op de ontmoetingsplaats van de lhbti+ gemeenschap en op mensen met een lhbti+ achtergrond. Ze hebben geprobeerd mijn auto in brand te steken, ze dreigden met corrigerende verkrachting en ik ontving regelmatig dreig-sms’jes. Maar mijn kennis van de wet en mijn openheid over wat de gevolgen voor hen zouden zijn, zijn ook mijn bescherming geweest. Want als publiek persoon was ik niet bang om naar de politie te gaan.”

Een keerpunt
“Eind april 2022, toen de Russen een school bij ons in de buurt bombardeerden, zijn we uit Charkov weggegaan. We wilden naar een veiliger deel in het westen van het land, maar dat bleek helemaal niet veilig - homofobie. Mensen met wie we een goede band hadden durfden ons niet op te vangen. Het werd een keerpunt. Olena Shevchenko, het hoofd van Insight LGBTQ NGO, gaf ons in Lviv een onderkomen. We konden ook ergens anders terecht, maar dan moesten we leven met mensen die ons de schuld gaven van de oorlog, omdat we uit het oosten kwamen. We verdienden de bombardementen! Op dat moment besloten we Oekraïne te verlaten. De dag na ons vertrek werd het Insight LGBTQ NGO kantoor aangevallen.”

Met open hart en zonder angst
“Momenteel wonen we bij een gastgezin. Annemarie en haar vriendinnen en vrienden hebben ons erg geholpen ons leven weer op de rit te krijgen. We voelen ons veilig. Ze leren ons Nederlands en maken ons wegwijs in de wetten en gebruiken van Nederland. Het zijn mensen met een groot hart. Ook heeft Rainbow Athletics Amsterdam ons met open armen ontvangen - daar sporten we nu regelmatig. Lusia en ik liepen op 30 juli mee in de Pride Walk. We hoefden niet te doen of we gewoon vriendinnen waren. Voor het eerst kon ik een foto van ons samen op internet plaatsen. Ik ben trots op haar. Het was voor Lusia een belangrijke stap in het accepteren van zichzelf als lesbienne. We liepen met open hart en zonder angst. Ik droom dat het ooit zo ver komt dat de Pride in Oekraïne iets is om trots op te zijn, niet alleen voor lhbti+’ers, maar ook voor anderen.”

Gaat onze wens in vervulling?

"Het zou fantastisch zijn als een Roze Stadsdorper een kleine zelfstandige wooneenheid aan ons en poes Sherihan wil verhuren, voor een schappelijke prijs. Of ons voor een paar maanden in eigen huis wil laten wonen als hij of zij zelf afwezig is. Liefst in Amsterdam, omdat we daar al wat mensen kennen. Onze andere wens gaat al wel in vervulling. We hopen binnenkort in Amsterdam te mogen trouwen!”

Reacties over huisvesting graag naar redactie@rozestadsdorp.amsterdam