We zaten middenin covid-lockdown nummer zoveel, maar de gemeente Amsterdam en het Homomonument wilden toch iets feestelijks doen om de twintigste verjaardag van de openstelling van het burgerlijk huwelijk te vieren. Een goed feest op 1 april 2021 zat er niet in, dus organiseerde de gemeente een online-symposium en bedacht het Homo-monument een roze stadswandeling door Amsterdam.

Nieuwsgierig
Tijdens mijn onderzoek voor de tekst van de wandeling ‘Trouwen voor iedereen’, ontdekte ik dat er geen boek bestond over de roze stadsgeschiedenis. Dat was een verrassing. Homoseksualiteit en dus roze Amsterdammers zijn er altijd geweest en gelukkig zijn ze steeds zichtbaarder geworden. Er bestaat wetenschappelijk onderzoek naar homoseksualiteit, er zijn prachtige films, documentaires en romans maar er is geen boek over de roze geschiedenis van Amsterdam.

Ik was nieuwsgierig naar dit verhaal; naar de geschiedenis van de lhbtiq+ in Amsterdam, en die van homoseksuele mannen en vrouwen in het bijzonder. Hoe hebben zij geleefd, en wat is er gebeurd in mijn stad? Dat heb ik de afgelopen jaren onderzocht en laat ik graag zien in verhalen, gebundeld in het boek Amsterdam, de roze geschiedenis dat eind juni zal verschijnen.

Mooi en lastig
Laat ik mij in deze eerste aflevering van deze serie eerst voorstellen. Ik ben geboren in Leiden, net op tijd om als peuter aanwezig te zijn bij mijn vaders promotie. Ik ben van Indische afkomst, en mijn ouders hebben, zoals veel Indo’s, veel nadruk gelegd op zo perfect mogelijke beheersing van de Nederlandse taal. Daar hadden ze bij mij een makkie aan. Als kind liet ik vaak het maximum aantal boeken afstempelen in de bibliotheek.

Daarom voelde de school voor journalistiek in Utrecht vanaf dag 1 als thuiskomen. Een mooi en lastig vak, maar wel mijn vak. Ik ben niet altijd werkzaam geweest in de journalistiek. Tussendoor heb ik 15 jaar gewerkt als programmamedewerker bij de internationale organisatie Hivos, en zat in het team verantwoordelijk voor media&cultuur projecten in het Midden-Oosten. Maar omdat oude liefde niet roest, ben ik sinds 2020 weer terug in m’n oude vak.

Kroegen en krochten
Wat ga ik hier doen? In het boek is het roze verhaal van Amsterdam opgedeeld in tien hoofdstukken, deze volgen de geschiedenis chronologisch van de periode voor 1900 tot nu. Van de ontwikkeling van verborgen homoseksuele praktijken in Amsterdamse kroegen en krochten aan het begin van de twintigste eeuw, via de bloei van verschillende subculturen vanaf de jaren zeventig en de bezegeling van gelijkberechtiging in het homohuwelijk, tot en met de huidige verzuilde scene en de aanhoudende bedreigingen en het geweld op straat.

Rue de Vaseline
Voor Flamingo maak ik een serie van 5 artikelen (bewerkingen uit het boek). Daarin neem ik jullie mee met een hink-stap-sprong door de geschiedenis. Van het oudste homovriendelijke café, het eerste (illegale) huwelijk tussen vrouwen in de Nieuwe Kerk, de eerste homodemonstratie en de oprichting van de studierichting homostudies. We staan stil op de eerste roze kerkdienst, Rue de Vaseline en de homo-flamingo’s in Artis.

Geroemde tolerantie

Dit en nog veel meer kan in Amsterdam, en deze vrijheid is wat onze stad zo bijzonder maakt. Het is dan ook de meest vrijzinnige stad van de wereld, vindt de historicus Russel Shorto, die een standaardwerk schreef over de geschiedenis van Amsterdam.

Echter, deze vrijheid vergt aandacht en onderhoud. Voor deze Amsterdamse tolerantie en vrijheid is actie gevoerd en gestreden; deze waarden blijven niet vanzelf overeind. Niet het aantal homo-haters neemt toe, maar deze groep laat wel steeds luider van zich horen, aldus het COC. Deze bedreigingen zijn serieuze smetten op de geroemde tolerantie van Amsterdam. Onze vrijheid is het waard om alert te blijven en als nodig te verdedigen. Daarom is het belangrijk dat Amsterdammers hun geschiedenis kennen.

‘Trouwen voor iedereen’, wandelroute door centrum van Amsterdam (ongeveer 4 km)