Rudi Wester, Biografie Jef Last  1898-1972

Weinigen zullen de naam Jef Last nog kennen, en de meeste van zijn romans en novelles hebben de literaire tand des tijds niet doorstaan. Maar de biografie over zijn leven is echt de moeite waard. Jef Last was in eerste plaats schrijver, maar ook een vroege socialist, verzetsstrijder, kosmopoliet, rebel en homo.

Deze combinatie van eigenschappen is meer dan bijzonder. Door de ogen van de biograaf Rudi Wester leer je Jef Last kennen als een geëngageerde, moedige man met een tomeloze energie en een enorme onrust om zich overal in te storten. Hij trouwde jong met Ida ter Haar, de oprichtster van de voorloper van kindercircus Elleboog. Maar dat heeft hem er niet van weerhouden een actief homoseksueel leven te leiden. Hij viel op jonge mannen uit de arbeidersklasse en je hoeft geen psychoanalist te zijn om te zien dat dat een belangrijke, misschien wel de belangrijkste drijfveer in zijn leven is geweest.

Jef Last werd in 1898 geboren in een Haags Indiëganger milieu. Hij keerde zich daar al vroeg vanaf en begon zijn werkzame leven op schepen en fabrieken om zo goed mogelijk te doorvoelen hoe het lot van de werkende klasse eruitzag. Hij werd lid van de SDAP en later zelfs enige tijd van de Communistische partij. In zijn verhalen en novellen beschrijft hij het leven van de mensen die hij tegenkomt.  Zuiderzee, een boek uit midden jaren dertig is een van zijn succesvollere werken en een van de eerste Nederlandse romans met een openlijke homoseksuele liefdesaffaire, tussen twee Urker vissersjongens.

 Last reisde veel, naar Amerika, de Sovjet-Unie en hij vecht in de jaren dertig mee met de Republikeinen in Spanje. In de Tweede Wereldoorlog neemt hij deel aan het verzet en na de oorlog behoort hij tot de medeoprichters van het COC.

Eind jaren veertig vertrekt hij voor enkele jaren naar Bali waar hij gaat werken als leraar Engels en in een kampong woont, tussen ‘gewone Indonesiërs’. Later in de jaren vijftig leert hij Chinees, Japans en Indonesisch en studeert in Hamburg af als sinoloog. Vele vertalingen van Chinese werken en gedichten volgen. Waarna hij in de jaren zestig nog bevlogen raakt door de nieuwe maatschappelijke ontwikkelingen in Nederland en lijstduwer wordt voor PROVO partij in Amsterdam.

Aan het eind van zijn leven, eind jaren zestig schrijft Jef Last zijn memoires, een werk dat nooit meer is gepubliceerd, en dat vervolgens in de handen van Rudi Wester belandt. Zij had daardoor essentieel materiaal om zijn leven tot in details goed vast te leggen. Ze doet dat zeer helder en leesbaar, waardoor ik het een groot genoegen vond om kennis te nemen van dit intens geleefde en inspirerende leven.

Martijn Jonker, lid van de leesclub RSD

23-4-2023