Op het verkeerde been gezet?

"Kunst maken is een ontdekkingstocht en mijn werk is een hedendaags commentaar daarop"

Het museum heeft met het liggende masker Light of the Moon van Igor Mitoraj bovenop het duin een uitwendig beeldmerk gegeven aan het ingegraven, inwendige museum erachter. Het spanningsveld tussen een duidelijk uiterlijk en een raadselachtig verhuld innerlijk is door de hele expositie heen intrigerend en voelbaar.


Igor, geboren in Polen (1944) en gestorven in Italië (2014), studeerde schilderen aan de academie in Krakau. Daarna vertrok hij naar Parijs - the place to be - en ging daar naar de École des Beau-Arts. Na een jaar in Mexico te hebben rondgereisd en onder de indruk van de typische beeldhouwkunst, kwam hij in Italië, Pietrasanta in Toscane, terecht. Een grillige stap eindigend in een vastberaden ‘landing’. Pietrasanta werd zijn ideale woon- en werkplaats.

Hij werkte al gauw samen met de plaatselijke artigiani, met wie hij zijn vakmanschap verdiepte, omringd door het mooist denkbare marmer, waar ook Michelangelo ooit van profiteerde. Hij voelde zich beloond door zijn omgang met de meest inspirerende beeldhouwers. Het werd zijn beste leerschool.


De huidige expositie Façade in Scheveningen is zijn tweede in Nederland.
De eerste heette Raadselachtige Schoonheid (1997), refererend aan de twijfel over hoe zijn werk te begrijpen valt, gezien zijn toenmalige onbekendheid.

Nu, na bijna dertig jaar, is het nog steeds een uitdaging om grip te krijgen op zijn werk. Zijn beeldtaal is deels helder, maar de confrontatie die hij zoekt door bijvoorbeeld beelden te plaatsen in een stedelijke omgeving met een totaal andere sfeer, is onbegrijpelijk. Het moet iets anders beogen dan wat de kijker verwacht.

Zijn beeld op het Haagse Muzenplein is hier een voorbeeld van. Op het verkeerde been willen zetten zou een motief kunnen zijn. De vorm-ingrepen in zijn beelden leggen belevingen bloot, die herkenbaar zijn of tot overpeinzing aanzetten. Ze vertellen een verhaal.

Hij deformeert niet alleen, hij snijdt en hakt in stukken, haalt weg en voegt toe. Zijn uitsnijdingen - diep in de huid liggende doosjes met mini-tafereeltjes - dwingen tot stilstaan bij eigen belevingen en verbeeldingen. Ingekerfde schetsen en teksten maken nieuwsgierig.

Collectieve gevoelens over klassieke schoonheid worden getart en dwingen tot het toelaten van eigen gevoelens. Dat klassieke schoonheid soms tegenover huidige lelijkheid komt te staan, eeuwigheid tegenover tijdelijkheid en cultuuroptimisme tegenover -pessimisme lijkt - ik kan het niet anders zien -is een bewuste uitdaging.

Dit soort confrontaties - zo heb ik het ervaren - breken in en zetten ogen op stokjes en halen het binnenste naar buiten. Een welkome herijking die ik me niet wilde laten ontnemen.

Vooral daarom is Façade een boeiende expositie voor de estheten onder ons, maar ook voor de gewillige die de kussens weer eens wil opschudden.

Igor Mitoraj | Beelden aan Zee | Museum voor beeldhouwkunst in Scheveningen tot 6 februari 2022.