Onze buurtgenoot Hans wisselt Amsterdam en Madrid af als woonplaats en houdt ons op de hoogte van de roze stand van zaken aldaar. Meer nog dan in het Nederlands zijn de Spaanse woorden voor roos en roze hetzelfde: 'rosa'. Lees zijn bijdrage en lees door na de afbeeldingen.



Berichten uit de Spaanse hoofdstad (5)

"Wie denkt er niet eens aan: brouwsels van licht-valse nichtenhumor? Misschien niet direct voor de eigen 'habitus', maar misschien wel bij 'n ander, die je even in een flits op ironische wijze voor je ziet. Ik heb het over saillante namen die ons zó 'roze' in de oren klinken, dat ze 'vers' geplukt zouden kunnen zijn uit een voorstelling van het travestiecabaret van de velen zo dierbare Coco Coquette.

Afgelopen week viel ik met mijn neus in de boter als bezoeker van een van de mooiste rozentuinen in Madrid: het Rosarium (La Rosaleda) in het Parque del Oeste.

Daar voltrok zich een oogverblindende presentatie van 'tout fine fleur'. Eén groot schouwspel van rozen, en nog eens rozen met flateuze 'roze' familienamen als Rose de la Reine, Poppy Rose, Candy Rose, Black Queen, Sharifa Asma, Nina Weibull, Lady X, Bella Weiss, Poesie en Showgirl. Namen die toebehoren aan weelderig uitgedoste rozenstruiken.

Koketteren

Dit is wat ik zag: een pluktuin voor namen, meer dan voor rozen, die daar niet mogen worden geplukt. Ik besefte voor het eerst pas goed dat de roos an sich iets complementair is, een onmisbare accessoire: het tikkeltje 'extra' waarmee we koketteren.

Naast dit rosarium, aangelegd tussen 1955 en 1956, heeft Madrid nog andere prachtige rozentuinen, zoals de Rosaleda del Parque del Retiro en de Rosaleda del Jardín Botánico de Madrid. Alleen in het Parque del Oeste wordt jaarlijks in de maand mei een internationaal rozenconcours gehouden, het zogeheten 'Concurso Internacional Rosas Nuevas Villa de Madrid', hierna kortweg aangeduid als 'Concurso Popular Rosas Nuevas'. De beste tijd om deze rozentuin te bezoeken is in het voorjaar. Tussen ongeveer half mei en half juni zal een bezoek het meest indrukwekkend zijn.



Schitterende rosariums en rosariumjes zijn uiteraard te vinden all over the world, ook in groen vingerend Nederland. Om slechts één voorbeeld te noemen, wie heeft niet eens willen 'rukken en plukken' in het Rosarium van het Vondelpark? Ook daar wordt geselecteerd en is de competitie groot, zoals overal. Dat weten de deelnemers aan het 'Concurso Popular Rosas Nuevas' maar al te goed. De Heidekönigin, de Gletscherfee, de Schneekönigin, ze worden allemaal net zo zorgvuldig geprepareerd voor de wedstrijd als deelneemsters aan 'RuPaul's Drag Race'.

Het boek 'Il Nome Della Rosa' (De Naam van de Roos) geschreven door Umberto Eco, moet haast wel lijken op de bijbel van de rozenkwekers: bloemrijk taalgebruik, mystiek, humor, toespelingen en symboliek: it's all in the name of the rose!

Aphrodite, Maria, Doornroosje en Joséphine

De roos was één van de symbolen van Aphrodite, de godin van liefde en lust. Zo kreeg de roos een romantische betekenis. De voorliefde voor rode rozen werd voortgezet in het christendom. Daar lag de lust wat ingewikkelder, dus voortaan stond de roos voor een vromere vorm van liefde. De roos werd een ode aan de maagd Maria. Voor christenen heeft de roos nog een extra betekenis omwille van de onmiskenbare stekels die het lijden van Christus symboliseren (alhoewel 'Doornroosje' suggereert dat een roos een doorn heeft, is dit plantkundig gezien niet waar. Een roos heeft stekels omdat de vaten van de stekels niet direct met de plant verbonden zijn).

Doornen, stekels, het leven gaat niet alleen over rozen. Het is niet altijd rozengeur en maneschijn. Soms valt er even niets meer te verpotten of te versieren.

De weduwe Joséphine de Beauharnais (de latere ex van keizer Napoleon Bonaparte) liet een rozentuin aanleggen om haar leven meer kleur te geven. Dankzij haar werden rozentuinen populair. De cultuur van alledag werd tot volkscultuur. De roos als onmisbaar rekwisiet van folklore of volkskunst. De 'roze' community in Spanje maakt er dankbaar gebruik van, vooral bij volksfeesten (fiestas populares).

Tussen kitsch en camp

Terug naar de roos, naar Spanje en de maand mei. Een uiting van de Spaanse volkscultuur (cultura popular) is de kleurrijke flamenco-esthetiek, met name zichtbaar tijdens de 'Feria de Sevilla' in april en de 'Feria de Jerez' in mei.

In Madrid moet je voor dit soort schouwspelen naar de feesten ter gelegenheid van San Isidro, patroonheilige van de stad. Dit feest, kortweg aangeduid met 'San Isidro' vindt plaats van 12 tot en met 15 mei en omvat een bonte mix van traditionele dansen (el Chotis, Zarzuela), klederdracht, Flamenco, carnavaleske optochten ('Gigantes y Cabezudos'), travestieoptredens (o.a La Terremoto de Alcorcón), vuurwerk, processies, markten, exposities, theater, etc. Veel activiteiten grijpen terug op persiflages, acts en producties uit het verleden, de tradities.

De populariteit van de roos is nauw verbonden met deze uitingen van volkscultuur. Hier mengt zich religieuze symboliek van vooral witte en rode rozen met traditionele flamenco-folklore. Hier mengt zich de overdaad aan eten, drinken en feesten met een overdaad aan kleur waarbij 'Kitsch' 'Camp' wordt. En 'Camp' in Madrid is weer heel nauw verweven met 'La Movida Madrileña' (de beweging die de sociale vrijheid na het einde van de dictatuur op met name cultureel gebied vertegenwoordigde).

Almodóvar

De bekendste artiest uit deze periode is wellicht Pedro Almodóvar, hier afgebeeld op een uitnodiging voor het jaarlijkse exclusieve Rozenbal in Monaco, dat in 2008 geheel in het teken stond van 'La Movida Madrileña'. De afbeelding op deze uitnodiging is een voorbeeld van hoe 'Cultuur', 'Folklore', 'Camp' samenvloeien, met de roos als wezenlijke accessoire.



Misschien heten de rozen die deze 'San Isidro 2023' opsmukken geen Susane Dot, Pink La Sevillana, Pink Cloud, Swany of Mrs. Pierre Dupont. Maar, menig Spaanse dragqueen en -king zal zo'n naam uit de rozentuin van Madrid weten te plukken en dragen met flair.

Ter herinnering, in 1964 publiceerde Hannah Green haar semi-autobiografische roman 'Ik heb je nooit een rozentuin beloofd'. Nu, vele jaren later, zie ik de rozentuin als 'het beloofde land' waar ook LHBT-geliefden vrijuit hand in hand lopen. Met een tikkeltje 'extra': La vie est 'Rose'!

¡Hasta la próxima, amigos, amigas!"

Bronnen:

https://www.sanisidromadrid.com/

https://www.quest.nl/maatschappij/cultuur/a38815173/waarom-rode-roos-symbool-liefde-betekenis-bloemen/

https://www.worldrose.org/international-rose-trial-results/

https://www.dekruidhof.nl/een-roos-is-een-roos/

https://www.lasprovincias.es/valencia/20080327/vida-ocio/baile-rosa-almodovariano-20080327.html?ref=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F

#berichtenuitdespaansehoofdstad

Wil je een bericht achterlaten voor Hans? Klik dan op de knop 'Reageer' hieronder.