Spaans roze gekleurde kersttradities: overleveren én overleven!
Graag of niet, ze staan weer voor de deur: eerste én tweede kerstdag, althans in Nederland, want Spanjaarden doen niet aan tweede kerstdag. Het hoogtepunt daar is kerstavond 24 december, la Nochebuena. Ga die dag na 15:00 uur niet meer de straat op, want je voelt je verloren. Elke Spaanse stad of dorp gaat dan écht helemaal op slot om de ‘blijde boodschap’ van kerst te vieren.
Die vieringen spelen zich af in beperkte kring als vanouds. Op de eerste plaats natuurlijk in de talrijke Spaanse kerken, die elk jaar opnieuw voor die gelegenheid het decorum vergroten met de niet uitwisselbare rode en witte kerststerren. Op kerstavond stellen zij hun deuren open voor de nachtmis, de Misa de Gallo. Deze missen worden weliswaar ieder jaar minder bezocht, maar een bezoek heeft wél als bijkomend voordeel dat de overdadige geur van wierook nog vele maanden je kleding beschermt tegen de motten.
Uitbuiken
Op de tweede plaats vormen de vieringen op diezelfde avond in huiselijke kring nog steeds een onwrikbaar traditioneel schouwspel van, laat ik eerlijk zijn, wisselend niveau. Die avond zit bijna heel Spanje met intimi als een ware ‘Sagrada Familia’, verplicht of niet, met zin of tegenzin, aangeschoven aan een steevast copieus kerstdiner, la cena de Nochebuena.
Al weken tevoren wordt daarover nagedacht en gesproken, maar het gesprek erover daarná is het belangrijkst. Het is nu eenmaal hét hoogtepunt van het jaar. Alle andere onderwerpen, de Misa de Gallo, de kerstloterij El Gordo, de kerststal, de kerstboom, de cava, de polvorones (Spaanse amandelkoekjes) verbleken bij wekenlang gepraat over de gevulde kip, lamsbout, rund of kalkoen!
Zo hoort dat. Elk jaar opnieuw. Dát is traditie. Het zal dan ook niemand verbazen dat Madrilenen op 25 december vooral ‘uitbuiken’. Een dag waarop verder ook echt weinig te beleven valt in de stad.
Is Madrid met kerst dan niet leuk om te bezoeken? Als Amsterdammer zeg ik ronduit nee. Als ‘medio madrileño’ zeg ik sí, claro que sí. Voor Spanjaarden is kerst namelijk niet ‘klaar’ na twee dagen. Zij vieren kerst gedurende een periode van twee weken, las Navidades, van 22 december tot en met 6 januari. Geen eerste, tweede of, zoals mijn moeder vroeger erbij smokkelde, derde kerstdag, maar veertien dagen achtereen genieten van allerlei feestelijkheden, specifieke lekkernijen, spectaculaire straatverlichting, etentjes, markten, shoppen, concerten, een optocht met Reyes (Driekoningen), etc.
Stiching 26 december
Toch heeft 26 december absoluut een héél bijzondere betekenis voor de Spaanse LGTBIQ+ gemeenschap. We schrijven het jaar 1978. Op 26 december van dat jaar besloot de Spaanse regering onder leiding van Adolfo Suárez la Ley de Peligrosidad y Rehabilitación Social, af te schaffen, een wet op grond waarvan, minstens vijftig jaar lang, LGTBIQ+’ers zijn vervolgd als uitschot van de maatschappij.
Die dag in 1978 werd een ‘vrijheid’ ingeluid waaraan ouderen die hadden geleden onder de dictatuur vanzelfsprekend niet één, twee, drie konden wennen. Zij werden ouder, eenzamer en steeds minder zichtbaar. Dit zich herhalend patroon was op een gegeven moment voor de Madrileen Federico Armenteros reden om hierin verandering te willen brengen. In 2010 richtte hij een organisatie op ván en vóór oudere LGTBIQ+’ers met de toepasselijke naam Fundación 26 de Diciembre.
Inmiddels is die Fundación een begrip in Madrid en ver daarbuiten. Als willekeurige bezoeker kun je er terecht voor een kop koffie of voor deelname aan vrij toegankelijke activiteiten zoals boekpresentaties. Onlangs nog presenteerde de feministe en schrijfster Anna Freixas daar haar nieuwe boek ‘Yo, vieja’ (Ik, oude vrouw). De oudere Madrileense LGTBIQ+’er kan er voor tal van zaken terecht. Van allerlei vormen van vertier zoals deelname aan een collectieve volkstuin, lezingen, discussiegroepen, seminars, tot thuiszorg, rechtsbijstand, hulp bij administratieve rompslomp, en, sinds kort, ook voor een woning in een zorgcentrum!
Jozef en .... Jozef!!!
De gemeente Madrid heeft namelijk een pand beschikbaar gesteld als verzorgingshuis aan de Fundación voor de doelgroep: la Residencia de mayores ‘Josete Massa’, gevestigd in de wijk Villaverde. Er is plaats voor 62 vaste bewoners en er zijn 15 plaatsen voor dagopvang. Het is het eerste verzorgingshuis in de publieke sector dat zich volledig toelegt op zorg voor oudere LGTBIQ+’ers. Een primeur in Spanje!
De Fundación, tegenwoordig gevestigd in calle Fray Ceferino González, nº 4 in de wijk Lavapiés, ontwikkelt inmiddels in heel Spanje activiteiten die zich uitbreiden door bijvoorbeeld onderzoek, training en samenwerking in binnen- én buitenland. Het lidmaatschap van ‘AGE Platform Europe’ is hiervan een mooi voorbeeld.
Voor zover ik weet, maakt geen Amsterdamse (zorg-)instelling hiervan deel uit. Europese kennisuitwisseling op deze gebieden lijkt mij toch ook interessant voor de gemeente Amsterdam en de Amsterdamse zorginstellingen. En, wat te denken van samenwerking in de strijd tegen haatuitingen die in sommige lidstaten van de Europese Unie worden gepromoot.
26 december is én blijft dus wel degelijk een heel bijzondere datum voor de Spaanse LGTBIQ+ gemeenschap. Eigenlijk is op die decemberdag in 1978 een nieuwe traditie ontstaan. Een traditie die niet, zoals de meeste tradities, enkel bedoeld is om een maatschappelijke stabiliteit in stand te houden, maar die juist bedoeld is om de maatschappij te verbeteren, in dit geval de waardigheid, inclusie en zichtbaarheid van oudere LGTBIQ+’ers.
Bravo Spanje! Deze traditie mag wereldwijd ingevoerd en gevierd worden!
¡Felices Navidades a todas y todos! En, vooral lekker uitbuiken op jouw favoriete kerstdag!
Foto: Federico Armenteros
Naar Fundación26D
Naar Interview Madrid Sindical
Wil je reageren op dit artikel of heb je zelf een leuke roze bijdrage? Klik dan op 'Reactie" hieronder.
#berichtenuitdespaansehoofdstad
.png)
.png)
.png)