Vorig jaar verscheen de door Anne Tilleman en mij uit het Italiaans vertaalde roman De eenzaamheid van moed van Roberto Saviano. Het boek gaat over de Siciliaanse rechter Giovanni Falcone die de moed had de maffia te bestrijden. Maar deze moed liep uit op een gruwelijke dood. Op 23 mei 1992 kwam hij bij een bomaanslag om het leven, samen met zijn vrouw en drie van zijn beveiligers.

Vanaf het eerste ogenblik dat we met het boek bezig waren, heeft Falcone me gefascineerd. Waar haalde hij de moed vandaan om zoiets gevaarlijks te doen?

Vorig jaar heb ik de schrijver van het boek persoonlijk ontmoet en hem onze Nederlandse vertaling aangeboden. Er stonden vier beveiligingsagenten om hem heen. Maar ik sprak met een immer glimlachende, niet te vermoeien man. Dag in dag uit wordt hij bewaakt. Het aan de kaak stellen van maffiapraktijken beschouwt hij als zijn levenstaak. Een held.

Tijdens de Roze Filmdagen zag ik de film Queendom. De 22-jarige non-binaire Russische performancekunstenaar Gena Marvin staat daarin centraal. Je ziet hem/haar in de meest fantastische creaties rondlopen op straat in Magadan, een afgelegen stadje in het uiterste oosten van Rusland. We zijn getuige van scheldpartijen, beschimpingen en allerlei vormen van agressie. Zij/hij wordt de supermarkt uitgezet, of wordt een politiebusje ingeduwd. De camera draait te midden van de protesten tegen Poetin in Moskou, waar ook Gena aan meedoet. Onthutsend om te zien hoe gewelddadig het eraan toegaat. Uiteindelijk besluit Gena te vluchten naar Frankrijk, waar zij/hij asiel krijgt.

Falcone kon niet anders. Saviano ook niet. En ook Gena ziet geen andere, leefbare weg. Anders hoeft het niet, heeft het leven geen zin, is het leven vlak.

Hoe moedig ben ik zelf eigenlijk? Tegen mijn streng gereformeerde moeder vertellen dat ik homo ben. Nachten niet van geslapen. Toch gedaan. Moed om je eigen levensweg te kiezen. Soms is dat heel erg eenzaam. Je wijkt af. Je hoort er soms niet echt bij. Of zelfs: echt niet bij. O wee als je uit de kast komt en in de Biblebelt woont, moslim bent, of profvoetballer. Je wordt weliswaar niet gearresteerd of ter dood gebracht (in Nederland), maar vaak wel buitengesloten. 

Toen ik openlijk als homo ging leven, stond er geen politie voor de deur. Mijn moeder wist zich er geen raad mee, dat was alles. Ze las boekjes van allerlei dominees. De ene was ‘ertegen’, de andere ‘ervoor’. ‘Wie moet ik nu geloven?’ riep ze. ‘Mij!’ riep ik boos. Dat was voor mij het enig goede antwoord. Maar moedig? 

Ben ik een lafbek als er arrestatie dreigt? ‘Als de Russen komen’ (waar we vroeger al bang mee werden gemaakt!), dan is het met onze roze vrijheid  gedaan, vrees ik. Ze kunnen mijn roze leven overal op internet traceren, geen enkel probleem. Ach, maar die komen toch niet? In ieder geval vind ik een vraag naar onze eigen moed erg relevant. Zeker nu weer, rondom 4 mei.